Zastanawiałeś się kiedyś jak napisać wywiad? Wielu adeptów dziennikarstwa zmaga się z tym zagadnieniem. W tym artykule podamy ci najważniejsze informacje o tym popularnym gatunku prasowym.
Czym jest wywiad?
Wywiad to rozmowa z wcześniej wybraną osobą, która jest zapisana w postaci papierowej, cyfrowej albo jako nagranie dźwiękowe lub video. W tym sensie wywiad jest bardzo znaczącym elementem pracy dziennikarskiej. Wywiad jest przede wszystkim jednym z najważniejszych gatunków prasowych. Jego historia jest stara jak dzieje dziennikarstwa. Za pierwszy wywiad w historii prasy uznaje się powszechne wywiad w „New York Herald” z 1835 roku.
Jakie cechy powinien mieć wywiad?
Powinien być przeprowadzony w sposób naturalny, ale oficjalny. Musi to być rozmowa dwóch osób, a nie monolog. Należy wcześniej założyć jakiś cel rozmowy, do którego się dąży, a na końcu go uogólnić. Musi być poprzedzony krótką informacją o osobie, z którą go przeprowadzamy oraz jego okoliczności. Zadaniem osoby prowadzącej wykład jest nie tylko zadawanie pytań, ale również naprowadzanie rozmówcy na główny temat, jeśli ten ma tendencję do odbiegania w dygresje.
Jak napisać wywiad?
Pierwszym etapem jest wybór osoby, z którą chcemy go przeprowadzić. Trzeba również założyć do jakiej grupy docelowej jest kierowany. Następnie określa się cel, do którego będzie zdążać. Jest to pierwszy i najważniejszy etap przygotowywania się do wywiadu. Kolejny etap to przygotowanie samego wywiadu. Należy zebrać podstawowe informacje o osobie, z którą będziemy go przeprowadzać. Trzeba przygotować się merytorycznie do tematu, który będzie poruszany oraz znaleźć problemy, które mu towarzyszą. Ostatni krok to sformułowanie pytań, które będą ciekawe zarówno dla indagowanego, jak i odbiorców. Później uzgadnia się termin z osobą, z którą będziemy wywiad przeprowadzać.
Teraz następuje etap przeprowadzenia wywiadu. Powinien być swobodny i dynamiczny. Osoba pytana nie może czuć, że nie ma wpływu na wywiad oraz nie można dopuścić, by jego odpowiedzi nie były za długie. Warto stosować zwroty: „chciałbym zapytać”, „chciałbym zadać pytanie”, „czy mógłby Pan/Pani odpowiedzieć na parę pytań”. Ostatni krok to korekta wywiadu. Poprawienie błędów, które się popełniło lub wycięcie pytań, które na prośbę osoby pytanej nie będą przedstawione w ostatecznej formie. Skończony wywiad należy pokazać indagowanemu, czy odpowiada mu jego końcowy wygląd. To tak zwana autoryzacja wywiadu. Jeżeli wywiad zostanie zaakceptowany, to można go opublikować.
Przykładowy wywiad
Zastanawiasz się jak mógłby wyglądać przykładowy wywiad? Znajdźmy hipotetycznego bohatera naszego wywiadu. Niech będzie nim Jan Kowalski, który od 8 lat służy jako ratownik medyczny w Bielskim Pogotowiu Ratunkowym. Prowadzi również bloga, na którym opisuję swoje spostrzeżenie odnośnie zawodu, który podjął oraz opisuje ciekawe sytuacje, które go spotkały. Przeprowadziliśmy w minioną niedzielę z nim wywiad.
– Ile osób dzisiaj Pan uratował?
– Nikogo, dzisiaj mam wolne. Średnio wyjeżdżam z moim zespołem 15 razy dziennie. Czy to dużo, nie mnie to oceniać, ale przez całą moją służbę uratowałem ponad kilkanaście tysięcy osób. Zarówno z wypadków, jak i ze złamanym palcem.
– Pamięta Pan swój pierwszy wyjazd?
– Staram się nie zapamiętywać akcji, w których uczestniczę, ale niestety tak. Byłem wtedy jeszcze na stażu, pojechaliśmy na zgłoszenie o samobójcy. Byłem przerażony tym, co mogę tam spotkać. Na szczęście nie było aż tak źle.
– Uratowaliście tą osobę?
– Ją. Niestety nie, dziewczyna powiesiła się i nie dało rady już nic zrobić.
Wywiad jako forma literatury
Oczywiście powyższe przykład to typowy wywiad prasowy, mający na celu uzyskanie informacji na bieżące tematy. Jednak wywiad może przybrać również inną, zdecydowanie bardziej rozbudowaną formę. To tzw. wywiad rzeka, czyli gatunek balansujący na styku dziennikarstwa i literatury. Aby być bardziej precyzyjnym naturalnie chodzi tutaj o literaturę faktu. Wywiad rzeka to już nie domena prasy codziennej czy nawet tygodników. Zazwyczaj są wydawane w formie książek lub zamieszczane w periodykach. Wywiad rzeka zwykle nie dotyczy jednego tematu. Poruszanych jest wiele zagadnień, w temacie których osoba, z którą wywiad jest przeprowadzany, może coś ciekawego powiedzieć. Zazwyczaj dotyczy to tematów, którymi się zajmuje, wydarzeń, w których brała udział lub była ich świadkiem. Wywiady rzeki są kopalnią wiedzy. Często bywają też inspirujące. Przeprowadzane są z osobami o uznanym dorobku życiowym, które mają wiele do przekazania o otaczającym nas świecie. Wiele z takich rozmów przeszło do historii literatury i dziennikarstwa. I zawsze były to wywiady z wielkimi osobistościami kultury, czy też polityki.
