Chondromalacja, czyli rozmiękczenie chrząstki to choroba prowadząca do destrukcji tkanki chrzęstnej. Może wystąpić w każdym stawie. Najczęściej jednak dotyka stawu kolanowego. Powodem są duże obciążenia dynamiczne przenoszone przez staw kolanowy, który kontroluje i nadaje kierunek działania całego mechanizmu prostowania kolana. Powierzchnie stawowe kości udowej i rzepki kolanowej są pokryte grubą warstwą chrząstki szklistej. Chrząstka stawowa powinna być twarda i sprężysta, żeby wystarczająco chronić znajdujące się pod nią tkanki i samą kość. W przypadku chonodromalacji zbyt miękka i spękana chrząstka powoduje przenoszenie obciążeń głębiej do tkanek mocniej unerwionych. Wynikiem jest ból i nawracające stany zapalne kolana. Zmiany chorobowe nieleczone prowadzą do trwałego upośledzenia funkcji stawu kolanowego.
Przyczyny chonodromalacji rzepki kolanowej
Należy zaznaczyć, że nie wszystkie dolegliwości bólowe stawu kolanowego są związane z chondromalacją (zobacz: https://carolina.pl/chondromalacja-rzepki/). Współczesne metody diagnostyczne pozwalają na rozróżnienie innych przyczyn dolegliwości kolana. Przyczyną chonodromalacji rzepki może być zwichnięcie rzepki w wyniku urazu lub niestabilności. Ze statystyk wynika, że najczęściej do urazów kolana tego typu dochodzi u nastolatków w grupie wiekowej 12-16 lat. Przyczyną może być również zaburzenie funkcji rzepki związane z obciążeniem stawów kolanowych u osób nieaktywnych fizycznie lub z nieprawidłowymi nawykami treningowymi w grupie wiekowej 20-30 lat. Trzecia grupa to osoby z degeneracyjnym uszkodzeniem chrząstki wynikające z przebytych urazów lub mające związek z określoną chorobą i jej leczeniem. Mogą też wystąpić zmiany pierwotne niemające określonej przyczyny.
Chondromalacja rzepki – objawy i diagnozowanie
W początkowym stadium chondromalacja może przebiegać praktycznie bezobjawowo, a zaniepokoić może jedynie konieczność wyprostowania kolana podczas dłuższego siedzenia. W trakcie badania ważna jest ocena osi kończyny, zaników mięśniowych, zaburzeń rotacyjnych kości i niestabilności rzepki. Typowym i jednocześnie podstawowym objawem chonodromalacji rzepki kolanowej jest ból w przedniej części kolana występujący podczas zginania stawu kolanowego. Początkiem choroby może być wysięk w stawie kolanowym. Do objawów zaliczamy również: obrzęk przeciążonego stawu, uczucie sztywności stawu, trzeszczenie i brak stabilności w stawie. Diagnostykę rozpoczyna wywiad lekarski i badania kliniczne oraz badania dodatkowe. Najczęściej wykonuje się badanie RTG w odpowiednim przekroju oraz badanie USG w celu oceny tkanek pokrywających powierzchnie. W razie konieczności można wykonać rezonans magnetyczny i artroskopię. Dla określenia stopnia uszkodzenia stosuje się 4- stopniową klasyfikację według Outerbridge`a.
Leczenie chonodromalacji rzepki
We wczesnych stadiach choroby stosuje się leczenie zachowawcze jak fizykoterapia i ćwiczenia mięśni, wspomagane farmakologicznie. Jeśli schorzenie jest zaawansowane wskazane jest leczenie operacyjne. W centrach ortopedii jak przykładowo Carolina Medical Center w Warszawie i Gdańsku wykonuje się szerokie spektrum operacji od prostej artroskopii poprzez rekonstrukcję więzadeł, skomplikowaną osteotomię i całkowitą zmianę osi kończyny. Wielu pacjentów wraca do pełnej aktywności sprzed operacji. Rehabilitacja trwa około 12 miesięcy.
